Elektron siqaretlər, asılılıq yaradan və nikotin tərkibli mayenin qızdırılması zamanı aerozol nəticəsində (maye və ya bərk maddənin qaz mühitində yayılması) əmələ gəlir. Bu mayenin tərkibində müxtəlif miqdarda maye nikotin, propilen, qlikol, qliserin və ətirli maddələr olur. Onu istifadə edən insanlar bu buxarı ciyərlərinə çəkirlər. Elektron siqaretlər bir çox ölçüdə və formada olur. Akkumulyator, istilik sistemi və rezervuar saxlayan maye var. Elektron siqaretlərin tərkibində ağciyər xəstəliklərinə səbəb olan nikotin, diasetil, nikel, qalay, qurğuşun kimi zərərli maddələr mövcuddur.
- Elektron siqaretdən istifadə zamanı:
- Yüksək dərəcədə asılılıq yaradır
- Beyin inkişafına təsir edə bilər
- Sonsuzluğa səbəb ola bilər
- Hamilə qalmaq çətin ola bilər
- Hamiləlik dövründə körpənin inkişafına təsir etmək riski var
- Ürəyə mümkün zərərləri var
- Ağciyərlərə mənfi təsir edir
- Diş sağlamlığına pis təsir edir
Popkorn xəstəliyinə səbəb olur
Elektron siqaretlərin zərərli təsirlərindən biri də “popkorn xəstəliyi” kimi tanınan “bronxiolitis obliterans”dır. Elektron siqaretlərin tüstüsü ağciyərlərdəki hava kisələrini qoruyan makrofaqların fəaliyyətini pozaraq onların zədələnməsinə səbəb ola bilər. Bu, nəfəs darlığına və öskürəyə səbəb ola bilər ki, bu da popkorn adlı ağciyər xəstəliyi yaradır. Popkorn ağciyər xəstəliyi; Qızdırma, öskürək, gecə tərləmələri, çəki itkisi və nəfəs darlığı kimi simptomlarla özünü göstərir.
Yüksək dərəcədə asılılıq yaradır
Elektron siqaretlərin tərkibində adi siqaretlər kimi nikotin olduğu üçün onlar çox asılılıq yaradır. Nikotin beyində dopamin ifrazına səbəb olur, mükafat sistemini aktivləşdirir və ondan həzz alır. Elektron siqaretdən istifadə edən insanlar onun zərərini və yaradacağı yüksək riskləri bilsələr də ondan istifadə etməyə davam edirlər.
Beyin inkişafına təsir edə bilər
Elektron siqaretlər tərkibindəki propilen qlikol ilə ağciyərlərdə ciddi qıcıqlanmaya səbəb ola bilər. Tərkibindəki nikotin 20 yaşlarında olan gənclərin və yeniyetmələrin beyin inkişafına da zərər verə bilər. Xüsusən də yeniyetməlik dövründə beynin qərar vermə və impuls nəzarəti hələ inkişaf etmədiyi üçün gənclər nikotindən daha çox istifadə edirlər. Gənclərin nikotinə məruz qalması uzunmüddətli ciddi risklər yaradır. Elektron siqaretin təsirindən yaranan nikotin asılılığı emosional pozğunluqlara səbəb ola bilər və beynin öyrənməyə nəzarət edən hissələrinə zərər verə bilər.
Sonsuzluğa səbəb ola bilər
Elmi araşdırmalara görə, elektron siqaretlər kişilərdə sperma sayının azalmasına səbəb ola bilər. Bu vəziyyətə görə hamiləliyi düşünən cütlüklərdə mənfi təsirlərə səbəb ola bilər. Bundan əlavə, elektron siqaretlər yumurtanın keyfiyyətinə təsir edə bilər və çəkməyənlərə nisbətən 10 dəfə çox sonsuzluğa səbəb ola bilər. Bundan əlavə, qadınlarda erkən menopoz və vaxtından əvvəl və aşağı düşmə riskini artıra bilər.
Hamilə qalmaq çətin ola bilər
Elektron siqaretin istifadəsi nikotinin təsiri ilə qadınlarda yumurtalıq hüceyrələrinə təsir edərək təbii yolla hamilə qalmağı çətinləşdirir. Həm də hamilə qaldıqdan sonra düşük olmasına səbəb ola bilər. Bu, həm də sidik kisəsi xərçənginə səbəb olan amillərdən biridir. Siqaretdən heç bir fərqi olmayan elektron siqaret kişilərdə reproduktiv funksiyalara da ciddi təsir göstərə bilər.
Elektron siqaretin ürəyə mümkün zərərləri
Elektron siqaretdən istifadə edən insanlarda; koronar arteriya xəstəliyi, depressiya və infarkt ehtimalı daha yüksəkdir. İstifadə etməyənlərlə müqayisədə insult və ya infarkt keçirmə kimi problemlər yarana bilər. Elektron siqaretlər qan damarlarını sərtləşdirə bilər, oksigenlə zəngin qanın ürəyə və bədənin digər hissələrinə çatmasının qarşısını alır. Tərkibindəki nikotin səbəbiylə ürək döyüntüsünü artıraraq böhrana zəmin hazırladığı ortaya çıxıb. Bu, uzun müddətdə ürək sağlamlığına ciddi zərər verdiyinin sübutu kimi göstərilir.
Elektron siqaretin ağciyərlərə mümkün zərərləri
Elektron siqaretlər, kimyəvi maddələr və hissəciklər səbəbindən astma və xroniki ağciyər xəstəliklərinə görə ağciyər iltihabına səbəb olur. Bu, uzun müddətdə xərçəng riskini artıra və DNT-nin zədələnməsinə səbəb ola bilər. Elektron siqaret buxarı da ağciyər mühitində immun hüceyrələrinə mənfi təsir edərək ağciyərin iltihabına səbəb ola bilər. Şimali Karolina Universitetində aparılan bir araşdırma, elektron siqaretlərin tərkibində olan iki əsas inqrediyentin (propilen qlikol və bitki qliserin) olduğunu təsbit edilib.
